Het is simpele fysica: een SUV is zwaarder, en dus gevaarlijker voor de verkeersveiligheid
Willen we in 2050 effectief nul verkeersdoden op onze wegen, dan moet de opmars van te zware voertuigen aangepakt worden, schrijven Roel De Cleen (Ouders van verongelukte Kinderen-SAVE), Miguel Vertriest (Netwerk Duurzame Mobiliteit), Wies Callens (Fietsersbond) en Marie Desrousseaux (Bond Beter Leefmilieu).
Met de onlangs verschenen studie ‘Carsafe’ wees VIAS op het gevaar van zware en grote voertuigen: een fietser loopt drie keer meer kans op een zwaar letsel bij een aanrijding met een pick-up truck dan een normale personenwagen. Willen we in 2050 effectief nul verkeersdoden op onze wegen, dan kan de opmars van te zware voertuigen niet langer genegeerd worden.
Helaas, ons wagenpark werd de laatste 30 jaar systematisch zwaarder. SUV’s en pick-ups domineren onze straten. Meer dan de helft van de nieuw ingeschreven wagens in 2022 waren SUV’s. Samen met het Verenigd Koninkrijk blijft België koploper in het aankopen van nieuwe pick-ups.
De impact van deze zware voertuigen - die bovendien meer ruimte innemen en vaak niet meer in normale parkeerplaatsen passen- is bij een ongeval groter dan van lichtere en kleinere voertuigen. Het is de simpele wet van de fysica: hoe meer massa, hoe groter de impact. Door hun gewicht stoten deze voertuigen ook nog eens meer CO2 en fijnstof uit. En ook op de elektrificatie zetten ze een rem, door hun grote vraag naar metalen en energie.
Zichtbaarheidsprobleem
Grote voertuigen vertonen ook nog een zichtbaarheidsprobleem: ze zijn zo groot en hoog - let ook op hun proportioneel klein raamoppervlak - waardoor kleinere weggebruikers nog amper zichtbaar zijn. Kinderen die fietsen of wandelen, komen vaak amper of niet boven de motorkap of de koffer uit. Hoe groter het voertuig, hoe groter de ‘verontschuldigende’ dode hoek. En laat zichtbaarheid net de belangrijkste voorwaarde zijn voor de veiligheid van actieve weggebruikers.
Bovendien rijden chauffeurs in zware auto’s ook nog eens roekelozer. Het valse gevoel van veiligheid slaat enkel op de bestuurder, niet op de fietser die wordt voorbijgestoken. Grotere voertuigen, roekeloze chauffeurs: het is een slechte combinatie voor de verkeersveiligheid. Mogelijk een van de redenen waarom onze verkeersveiligheidscijfers veel minder dalen dan voorspeld was door de gangbare modellen.
Het wordt dus tijd dat we met zijn allen een andere weg inslaan, waar we verkeersslachtoffers serieus nemen en de oorzaken onder ogen durven komen. Waar een beleid een veilige omgeving creëert voor iedereen. De impact van een aanrijding is afhankelijk van twee factoren: massa en snelheid. De laatste jaren doen we er, terecht, alles aan om de snelheid te verlagen. Maar als tegelijkertijd het gewicht, de massa, van wagens toeneemt, dan verdwijnen onze inspanningen. Met enkel snelheidsbeperkingen worden onze wegen niet veiliger. We moeten ook inzetten op lichtere en kleinere voertuigen, de zogenaamde ‘Light & Safe Car’. De auto-industrie produceert steeds zwaardere en duurdere auto’s. Het levert ze meer winst op, voor de extra maatschappelijke kosten op vlak van verkeersveiligheid en milieu draaien ze liever niet op.
Verkeersveilige fiscaliteit
Gelukkig zijn er hefbomen om ons wagenpark veiliger te maken. Via de juiste fiscaliteit kunnen de gewesten nu al inspelen op het aankoopgedrag van de consument: door bij het vastleggen van die belastingen niet enkel het motorvermogen en de milieucomponent, maar ook de impact op verkeersveiligheid mee te nemen. Neem het vermogen, de massa en de frontbreedte en -hoogte van het voertuig in de berekening van de verkeerstaksen. Of dit nu via de jaarlijkse verkeersbelasting en de BIV (Belasting op Inverkeerstelling) of een kilometerheffing gebeurt: in beide systemen is er ruimte voor deze parameters. Ook elektrische SUV zullen moeten bijdragen. De elektrische transitie is belangrijk maar mag niet resulteren in steeds meer ‘mastodonten’ op de weg. Bijkomend voordeel is dat kleinere wagens de vraag naar kritieke metalen voor de elektrische transitie met een kwart kunnen doen dalen.
Driedubbele maatschappelijke winst
Kleinere en lichtere voertuigen zijn niet alleen veiliger, hun milieu-impact is ook beperkter. Bovendien komt er opnieuw meer plaats vrij voor voetgangers en fietsers. Driedubbele maatschappelijke winst.
Wilt een minister van Mobiliteit écht werk maken van verkeersveiligheid, dan kan de ‘SUVering’ van ons wagenpark niet langer worden genegeerd. Met een slimme fiscaliteit kunnen we zowel het aankoop- als het rijgedrag bijsturen. Dat is de enige manier om na de verfoeilijke opgang van de gevaarlijke en milieubelastende zware voertuigen de weg terug te geven aan voetgangers en fietsers.
