Monitor Duurzame Mobiliteit: vinger aan de pols van het Vlaams mobiliteitsbeleid

18.08.2021

In dit artikel lees je alles over de Monitor Duurzame Mobiliteit 2021. Ben je op zoek naar de meest recente? Klik dan hier voor de Monitor Duurzame Mobiliteit 2022.

 

Als netwerk houden we constant een vinger aan de pols over het Vlaamse mobiliteitsbeleid en proberen we op basis hiervan een roadmap richting duurzame mobiliteit te bieden. Onze visie wordt jaarlijks bijgewerkt in de Monitor Duurzame Mobiliteit. In de meest recente analyse nemen we samen met onze leden 20 jaar mobiliteitsbeleid onder de loep. Het volledige dossier kan je onderaan deze pagina downloaden

mobiliteitsdonut

Duurzame mobiliteit, een donut?

Wanneer we spreken over duurzame mobiliteit is het natuurlijk belangrijk om eerst even te definiëren waarover we het precies zullen hebben. Vanuit het netwerk omschrijven we duurzame mobiliteit als volgt:

"voldoende mobiliteit om volwaardig deel te nemen aan het maatschappelijk leven zonder dat de negatieve gevolgen van ons individueel mobiliteitsgedrag de mobiliteit van anderen op korte of lange termijn nadelig beïnvloeden."

We illustreren dit aan de hand van de mobiliteitsdonut, ontwikkeld door Kris Peeters en gebaseerd op de donuteconomie van Kate Raworth.

Evenwicht tussen toegankelijkheid en overconsumptie

Mobiliteit is noodzakelijk om deelname aan de maatschappij te garanderen. Daarom heeft elk individu nood aan een minimale toegang tot mobiliteit. In de mobiliteitsdonut heet dit het sociaal fundament. Wie te weinig toegang heeft tot mobiliteit is ‘mobiliteitsarm’.

Daartegenover zien we een grote druk op mobiliteit: we zijn met steeds meer, we nemen steeds meer plaats in en economische groei is voor velen een doelstelling. Te veel mobiliteit leidt tot klimaatopwarming, luchtvervuiling, geluidsoverlast, file, verkeersonveiligheid … Overconsumptie van mobiliteit leidt tot een niet-duurzame situatie waarbij we het ecologisch plafond van onze leefwereld overschrijden.

Om hierin een evenwicht te vinden hanteren we de 3 V’s van duurzame mobiliteit:
verminderen, verschuiven en verschonen.

3V's

Denk eerst na of je je wel moet verplaatsen. Denk daarna na over welk vervoersmiddel het best geschikt is. En eenmaal die keuzes gemaakt zijn, probeer je de impact van je verplaatsing te beperken.

20 jaar mobiliteitsbeleid in Vlaanderen

Een belangrijke vaststelling is dat het aantal kilometer dat per persoon per dag afgelegd wordt, afneemt. Dit is het fenomeen peak travel dat in alle ontwikkelde landen wordt vastgesteld. Door het toenemend aantal inwoners neemt het totaal aantal (gemotoriseerde) kilometers wel nog steeds toe. De steeds langer wordende files zijn een logisch gevolg.

De Vlaamse overheid heeft zich concrete doelstellingen opgelegd wat betreft modal split: 40% duurzame vervoermiddelen in Vlaanderen en zelfs 50% in stedelijke regio’s. Helaas blijft de modal shift richting te voet, met de fiets of het openbaar vervoer beperkt. Daarvoor zijn meerdere verklaringen. Een eerste verklaring is dat de verkeersveiligheid voor voetgangers en fietsers slechts beperkt verbetert en een gevoel van onveiligheid een motief is om niet over te stappen. Een tweede verklaring is dat het aanbod openbaar vervoer niet toeneemt. In combinatie met gebrekkige doorstroming is overstappen op het openbaar vervoer niet voor iedereen een mogelijke oplossing.

Deelmobiliteit -zowel fietsdelen als autodelen- groeit wel sterk, maar deelmobiliteit staat slechts in voor een beperkt aandeel van het totaal aantal verplaatsingen. Positief is dan weer dat het niet langer een louter stedelijk fenomeen is. Als we autorijden, rijden we nog te vaak alleen (autosolisme) en die auto wordt nog te vaak aangedreven door fossiele brandstoffen. Daardoor worden de Vlaamse doelstellingen voor CO2-uitstoot en luchtkwaliteit niet gehaald.

Toch zijn er lichtpunten: (duurzame) mobiliteit staat hoog op de beleidsagenda. Vooral van onderuit beweegt er veel. Lokale overheden zetten steeds meer in op circulatieplannen, fietszones … De 15-minutenstad is een concept dat ook in Vlaanderen sterk onder de aandacht komt.

tablet waarop dossier Monitor Duurzame Mobiliteit te zien is

Download de Monitor Duurzame Mobiliteit 2021

Alle cijfers achter deze vaststellingen staan gebundeld in de Monitor Duurzame Mobiliteit 2021. De publicatie kun je gratis downloaden via onderstaand formulier.

Vanaf eind juni 2022 is de monitor raadpleegbaar via een interactieve pagina.

Heb je vragen of suggesties? Contacteer dan Miguel, onze beleidsmedewerker. Veel leesplezier!